اين نوع بيمه، پوششهاي مورد نياز بيمه‌گذاران را در قبال خطرات مربوط به هواپيما مانند مالكيت، اداره، تعمير ونگهداري و يا فروش ارائه مي‌دهد. در اين بخش به طور مختصر اشاره‌اي به بيمه بدنه و مسئوليت نيز خواهد شد.
بيمه هواپيما نيز مانند بيمه اتومبيل در صورت بروز حادثه، هم خسارات مالي به وسيله نقليه و هم خسارات مالي وجاني وارد به افراد ثالث را شامل مي‌شود.
هواپيما و خطرات پرواز داراي مسائل و مشكلات خاص خويش است.
حوادث فاجعه‌آميز هواپيما معمولا با جرح و فوت انسانها و خسارات مالي وارد به اشخاص ثالث همراه است.مشكلات اين نوع بيمه باتوجه به پيدايش هواپيماهاي جديد با ظرفيتهاي بيشتر براي حمل مسافر، بار و سوخت وپيچيدگي تكنولوژي ساخت، روبه افزايش است.
درزمان بيمه‌كردن بدنه و مسئوليت هواپيما چهاراصل كلي درنظر گرفته مي‌شود:
نوع هواپيمايي كه بيمه مي‌شود.
خصوصيات، دانش فني و ساعت پرواز خلبان
موقعيت جغرافيايي كه هواپيما در آن مناطق تردد مي‌كند.
اهدافي كه هواپيما براي انجام آن به كار مي‌رود.
هواپيما معمولا براي اهداف زير به كار مي‌رود:
پرواز در خطوط هواپيمايي مجاز و به منظور فعاليت تجاري.
به عنوان هواپيماهاي شخصي و براي مصارف كاري و تفريحي.
كاربرد در مصارف علمي و تحقيقاتي و عكسبرداري.
كاربرد براي مصارف كشاورزي.
كاربرد براي مصارف صنعتي.
۱- پوششهاي بيمه بدنه هواپيما
اگرچه خسارات رايج آتش‌سوزي، دزدي، طوفان و خسارات زميني (تصادم درغير مواقع پرواز) داراي پوشش‌است، اما بيمه بدنه هواپيما به صورت تمام خطر است و به سه شكل زير ارائه مي‌شود :
الف- بيمه تمام خطر در زماني كه هواپيما در حركت نيست
كليه خسارات و فقدان فيزيكي هواپيما در زماني كه در فرودگاه (زمين) قرار دارد و از نيروي محركه خود براي‌حركت و جابجايي استفاده نمي‌كند، تحت اين نوع بيمه پوشش مي‌گيرد.
ب- بيمه تمام خطر بجز مواقعي كه هواپيما در پرواز است
كليه خسارات و فقدان فيزيكي هواپيما در روي زمين حتي خسارات زمان جابجايي هواپيما (Taxiing) شامل اين‌نوع پوشش بيمه‌اي مي‌شود.
ج- بيمه تمام خطر، بر روي زمين و در زمان پرواز
كليه خسارات و فقدان ناشي از حركت، توقف و يا جابجايي هواپيما بر روي زمين و در زمان پروازتحت پوشش بيمه‌اي است.
د- مواردي كه خارج از تعهد بيمه‌گر است.
استثنائات بيمه بدنه در بيمه‌نامه‌هاي صادره تا حدودي با يكديگر متفاوت است ولي جنبه‌عمومي وهمگاني كه در تمامي بيمه‌نامه‌ها يافت مي‌شود به شرح زير است:
– چنانچه‌هواپيمابراي‌مصارف غيرقانوني وبارضايت بيمه‌گذار به‌كار گرفته‌شود.
– هنگامي كه هواپيما در خارج از محدوده جغرافيايي مندرج در بيمه‌نامه فعاليت كند.
– استفاده از هواپيما براي مصارفي بغير از آنچه در بيمه‌نامه قيد شده است.
– هدايت هواپيما توسط شخص ديگري به غير از خلبان آن، مگر در مواردي كه عمل جابجايي(Taxiing) انجام مي‌شود.
– زماني كه شرايط قابليت پرواز هواپيما و يا اعتبار گواهينامه خلباني خلبان نقض شده ولي پروازانجام شده است.
– در شرايطي كه با موافقت بيمه‌گذار، هواپيماي در حال پرواز بعضي از قوانين و مقررات هواپيمايي‌كشوري(۴) را نقض كرده باشد.
– هرگونه خسارات ناشي از كهنگي و فساد لاستيكهاي هواپيما، مگر اينكه شرط مغايري براي‌پوشش آنها وجود داشته باشد.
– خسارات ناشي از تغيير و تبديل هواپيما(۵)، جنگ، اعتصاب، شورش و بلوا.
– خسارات ناشي از عدم استفاده.
۲ – پوششهاي بيمه مسئوليت هواپيما
بيمه‌مسئوليت، سه‌نوع‌پوشش را ارائه‌مي‌دهد كه‌حدودمسئوليت‌هريك‌ازآنهابايكديگر متفاوت است.
الف- جرح بدني، به استثناي مسئوليت در قبال سرنشينان هواپيما
اين نوع‌بيمه، بيمه‌گذار را در قبال اقدامات و دعاوي قانوني اشخاص ثالث براي مواردي چون‌جرح‌بدني، بيماري، امراض و مرگ ناشي از حادثه در قبال مالكيت، تعمير و نگهداري و كاربرد هواپيما باتوجه به شرايط مندرج در بيمه‌نامه پوشش مي‌دهد.
دراين نوع پوشش بيمه‌اي غرامت هر شخص در قبال فوت و يا صدمات بدني مشخص است وحداكثر تعهد بيمه‌گر براي خسارات ناشي از هر حادثه نيز معين است.
ب- جرح بدني سرنشينان هواپيما
اين نوع پوشش، بيمه‌گذار را در قبال دعاوي و اقدامات قانوني سرنشينان هواپيما در مواردي چون‌جرح بدني، بيماري، امراض و مرگ ناشي از حادثه هواپيما باتوجه به شرايط مندرج در بيمه‌نامه تأمين‌مي‌دهد. در اين نوع بيمه‌نامه غرامت هر شخص در قبال فوت و يا صدمات بدني مشخص است وحداكثر تعهد بيمه‌گر نيز براي خسارات ناشي از هر حادثه معين شده است.
ج- بيمه مسئوليت خسارات مالي
اين نوع پوشش، بيمه‌گذار را در قبال دعاوي و غرامتهاي مالي ناشي از فعاليتهاي مربوط به مالكيت،تعمير و نگهداري و يا كاربرد هواپيما، تأمين مي‌دهد. حدود مسئوليت بيمه‌گر براي هر حادثه معين‌است.
د- موارد خارج از تعهد بيمه‌گر(استثنائات)
استثنائات بيمه‌نامه مسئوليت هواپيما در مورد بيمه‌گران مختلف، متفاوت است، اما به طور كلي‌استثنائات به شرح زير است :
– خسارات بدني وارد به خود بيمه‌گذار.
– خسارات‌بدني واردبه كاركنان‌بيمه‌گذار درطول مدت‌خدمت و اعتباربيمه‌نامه.
– خسارات مالي وارده به اشياء و اموال بيمه‌گذار، زماني كه متعلق به وي يا در تصرف و كنترل اوباشد.
– مسئوليت‌هاي بيمه‌گذار براي جرح بدني و يا خسارات مالي ناشي از توليد، ساخت و يا فروش‌هواپيما و قطعات و لوازم يدكي آن و يا ناشي از هرگونه عمليات خدماتي (سرويس)
– مسئوليت بيمه‌گذار در زماني كه هواپيما با اجازه وي، بدون توجه به گواهي قابليت پرواز و يا ناديده‌گرفتن بعضي از قوانين هواپيمايي كشوري، اقدام به پرواز نمايد.